پرسش : مستند ساختمان مسجد جمکران چیست؟
پاسخ : مستند مسجد جمکران قضیهاى است که مرحوم حاجى نورى در کتاب «نجمالثاقب» و«جنّة المأوى» و«الکلمة الطیّبة» ونیز میرزا محمّد تقى ارباب قمى در کتاب «تاریخ دارالایمان» ودیگران از کتاب «تاریخ قم» تألیف حسن بن محمد بن حسن قمى، به نقل از کتاب «مونسالحزین» محمّد بن بابویه معروف به شیخ صدوق نقل کردهاند.
این نقل مشتمل بر قضیّهاى از حسن بن مثله جمکرانى؛ است که در آن اشاره به ملاقاتى شده که او در سال 293 هجرى در بیدارى با امام زمان (ع) داشته است. در این دیدار حضرت به او دستور مىدهد که با عالم جلیلالقدر سید ابىالحسن الرضا از علماى قم ارتباط پیدا کرده وبا کمک او مسجدى را در این مکان موجود بنا نماید... .( بحارالأنوار، ج 53، ص 230)
قابل توجه اینکه کتاب «انوار المشعشعین» از کتاب «تاریخ قم» واو نیز از کتاب «مونس الحزین» از امیرالمؤمنین (ع)، قضیه به اهتزاز در آمدن پرچم امام زمان (ع) از مسجد جمکران را نقل کرده است.
پرسش : مدرک نماز خاصّ مستحبى در مسجد جمکران چیست؟
پاسخ : در قضیّهاى که حسن بن مثله جمکرانى نقل مىکند، آمده است: حضرت فرمود: «...در این مکان هفت روز اقامت کن ودر آن چهار رکعت نماز گزار، دو رکعت نماز تحیّت مسجد، در هر رکعت یک بار سوره حمد وهفت بار سوره اخلاص، وتسبیح رکوع وسجود را نیز هفت بار تکرار کن. ودو رکعت نیز نماز به نیّت نماز صاحبالزمان به جاى آور، در رکعت اوّل سوره حمد، وهنگامى که به «ایاک نعبد و ایاک نستعین» رسیدى این جمله را صدبار تکرار کن، وبعد از اکمال سوره حمد، یک بار سوره اخلاص را مىخوانى، آن گاه ذکر رکوع وسجود را هر کدام هفت بار مىگویى، ودر رکعت دوم نیز همین عمل را تکرار مىکنى.
بعد از اتمام نماز یک بار ذکر «لا إله الاّ اللَّه» مىگویى وبعد از تسبیحات حضرت زهرا (ع) صد بار صلوات در سجده مىفرستى. آن گاه فرمود: بر تو باد به مواظبت بر این نماز وهر کس در آن مسجد حاضر شود واین نماز را به جاى آورد مثل آن است که در بیت العتیق (خانه خدا) نماز گزارده است».
پرسش : آیا سند قضیه بناى مسجد جمکران معتبر است؟
پاسخ : در مورد بناى مسجد مقدس جمکران وخواندن نماز در آن، احتیاج به بررسى سند این قضیه نیست، زیرا مطابق احادیث صحیحالسند که در مورد اعمال مستحب رسیده هرکس به گمان رسیدن به ثواب، عمل مستحبى را انجام دهد به او ثواب داده مىشود گر چه آن حدیث واقعیت نداشته باشد.
کلینى به سند صحیح از امام صادق (ع) نقل کرده که فرمود: «هر کس چیزى از ثواب بر عملى بشنود وآن را انجام دهد، به او پاداش داده خواهد شد گر چه مطابق آنچه به او رسیده نباشد».
برقى به سند خود از امام صادق (ع) نقل کرده که فرمود: «هرکس از پیامبر (ص) چیزى از ثواب به او برسد ومطابق آن عمل کند، پاداش آن به او داده مىشود گر چه پیامبر آن را نفرموده باشد».
پرسش : چرا در کتاب «تاریخ قم» که پنج باب دارد اثرى از قضیه جمکران نیست؟
پاسخ : کتاب «تاریخ قم» که الآن در دسترس محقّقین است یک چهارم اصل کتاب مىباشد؛ زیرا مطابق آنچه در کتاب آمده این کتاب مشتمل بر بیست باب بوده که تنها پنج باب آن به دست رسیده وچاپ شده است. ولذا احتمال قوى است که قضیه جمکران در آن بخشى از «تاریخ قم» بوده که مفقود شده است. ومرحوم محدّث نورى ومشایخ او بر اصل کتاب دسترسى پیدا نکردهاند. ولذا او این قضیه را از سید نعمت اللَّه جزایرى نقل کرده که اصل نسخه «تاریخ قم» در دسترس او بوده است.
پرسش : از آنجا که کتاب «مونس الحزین» کتاب معروفى از صدوق نیست لذا چگونه مىتوان قضیه را ثابت نمود؟
پاسخ : ما نیز انتساب این کتاب را به شیخ صدوق؛ بعید مىدانیم، ولى این، دلیل نمىشود که کتاب «مونس الحزین» وجود خارجى نداشته باشد، بلکه براى شخص دیگرى است.
ابن شهر آشوب در «المناقب» این کتاب را به فتّال نیشابورى نسبت مىدهد ومىگوید: فتّال نیشابورى در کتاب مونس الحزین به سندش از عیسى بن حسن از صادق (ع) ...، آن گاه با این سند معجزهاى از معجزات امام حسن مجتبى (ع) را نقل مىکند.( المناقب، ج 4، ص 8)
علامه مجلسى نیز این معجزه را از کتاب «المناقب» نقل کرده ودر انتساب این کتاب به فتّال نیشابورى اعتراضى نکرده است.( بحارالأنوار، ج 33، ص 327)
قبل از مرحوم مجلسى، سید محمد بن ابىطالب حسینى در کتاب «تسلیة المجالس» از کتاب «مونس الحزین» فتّال نیشابورى حدیث نقل کرده ودر انتساب کتاب به او هیچ گونه تردیدى نکرده است.
پرسش : چرا کتاب مونس الحزین به شیخ صدوق نسبت داده شده است؟
پاسخ : احتمال دارد که این قضیه به جهت تناسب با تاریخ قم در حاشیه این کتاب نوشته شده وسپس به مرور زمان از حاشیه داخل متن کتاب شده است. واز آنجا که فتّال نیشابورى در سال 508 به شهادت رسیده ودو قرن بعد از نویسنده کتاب تاریخ قم بوده که معاصر شیخ صدوق است، لذا این کتاب به شیخ صدوق نسبت داده شده است.
این کار بسیار زیاد اتفاق افتاده است که صاحب «قاموس الرجال» نمونههایى از آن را نقل مىکند. از آن جمله اینکه در کتاب «مقنعه» شیخ مفید؛ در مورد حدیث نماز استخاره ذاتالرقاع آمده است. «وهذه الروایة شاذة».( المقعنة، ص 219)
ولى مرحوم مجلسى بعد از نقل کلام «مقنعه» مىگوید: «سید بن طاووس مىگوید: نزد من نسخهاى قدیمى از کتاب «مقنعه» است که تاریخ آن منطبق بر عصر شیخ مفید است ودر آن این جمله: «وهذه الروایة شاذة» وجود ندارد. لذا ممکن است که برخى از حاشیهنویسان آن را در حاشیه کتاب نوشته ولىبه مرور زمان داخل در متن کتاب شده است.( بحارالأنوار، ج 88، ص 288)
مؤید این مطلب اینکه در زمان قدیم چاپ نبوده واز روى هر کتاب استنساخ (رونویسى) مىکردهاند وافرادى بودند که حرفه آنها رونویسى بوده است هر چند خودشان عالم به مباحث آن کتاب نبودهاند.
پرسش : مسجد جمکران از چه اهمیّت ویژهاى برخوردار است؟
پاسخ : این مسجد از اهمیّت خاص برخوردار است:
1 - مسجد، در مکانى بنا شده که مطابق روایت حسن بن مثله جمکرانى از امام زمان (ع)، از مکانهایى است که خداوند متعال از قبل مورد توجه قرار داده است.
2 - مسجد به امر ودستور حضرت حجت (ع) بنا شده است، وهمین جهت در شرافت وقداست آن کافى است.
3 - ثواب خاصى که براى نماز در آن مسجد ذکر شده است، زیرا حضرت فرمود: «هر کس آن دو نماز را در این مکان بخواند به مانند آن است که در بیت العتیق نماز به جاى آورده است».
4 - مسجد مقدس جمکران محلّ اجتماع عشّاق وموالیان اهل بیت: خصوصاً امام زمان (ع) است ولذا از جاذبه خاصّى برخوردار مىباشد. چه بسا کسانى که هر هفته از راههاى دور به عشق حضرت مهدى (ع) به این مکان آمده واز فیوضات حضرت بهرهمند مىشوند. طبق آمارى که داده شده برخى از شبها تا حدود یک میلیون نیز در این مکان مقدس از عشّاق امام زمان جمع شدهاند.
5 - این مکان از اماکن مقدس است که بسیارى از گرفتاران وبیماران صعبالعلاج بلکه کسانى که محال بوده از راه طبیعى علاج شوند در این مکان مقدّس شفا یافتهاند.
6 - این مکان مقدّس از جمله مکانهایى است که بسیارى از عشّاق وموالیان حضرت به لقاى ایشان شرفیاب شدهاند.
7 - این مکان از چنان قداست واحترامى برخوردار است که بزرگان علما در طول تاریخ آن با پاى پیاده یا سواره براى توسل به حضرت ونماز گزاردن در آن، از راههاى دور ونزدیک، مشرّف شدهاند.
پرسش : آیا چهل بار رفتن به جمکران براى قضاى حاجت مدرکى دارد؟
پاسخ : در مورد سؤال فوق دلیل خاصى وجود ندارد بلکه از سه طریق مىتوان مشروعیّت آن را به اثبات رسانید:
1 - سیره متشرّعه از علما وصلحا واتقیا بر مداومت رفتن چهل بار به مسجد جمکران است همان گونه که این عمل در مسجد سهله نیز انجام مىشود.
2 - در روایات بسیارى به این مطلب اشاره شده که هرکس چهل روز خود را براى خدا خالص کند چشمههاى حکمت از قلبش بر زبانش جارى مىگردد.( کافى، ج 2، ص 16 ؛ عیون اخبار الرضا (ع)، ص 258)
3 - از مجموعه روایات استفاده مىشود که عدد چهل در شکوفایى قابلیّتهاى مادّى ومعنوى تأثیر بسزایى دارد، از آن جمله:
- تأثیر عدد چهل در رشد فرزند در رحم.
- تأثیر شراب خوردن در عدم قبولى نماز تا چهل روز.
- قبولى توبه بهلول نبّاش بعد از چهل روز.
- کنارهگیرى پیامبر (ص) از خدیجه به جهت انعقاد نطفه حضرت زهرا (س) به مدّت چهل روز.
- چهل روز دعاى عهد را خواندن باعث مىشود که انسان از یاران امام زمان (ع) باشد.
- امام زمان (ع) هم چهل روز تحت تربیت ملائکه بود.
- طینت حضرت آدم (ع) در چهل روز خمیر شد.
- حضرت موسى (ع) تا چهل روز با خداوند در کوه طور ملاقات داشت.
- پیامبر اکرم (ص) بعد از چهل سالگى به نبوّت مبعوث شد.
- عقل انسان تا چهل سال قابل رشد است.
- شهادت چهل مؤمن بر میّت موجب مغفرت او از جانب خداوند مىشود.
- حفظ چهل حدیث انسان را در قیامت، فقیه محشور مىکند.
- حدّ همسایه تا چهل خانه است.
- حریم مسجد تا چهل خانه است.
وسایر موارد.
از این احادیث وموارد دیگر استفاده مىشود که عدد چهل در قابلیت بخشیدن ورساندن انسان به کمالات وشکوفا شدن او تأثیر بسزایى دارد، ولذا مىتوانیم از این موارد الغاى خصوصیّت کرده، عدد چهل وچلّهگیرى را در تمام موارد کارهاى خیر تعمیم دهیم.
سیّد بحرالعلوم مىگوید: «ما بالعیان مشاهده کردهایم وبه بیان دانستهایم که براى این رقم از عدد «چهل» خاصیّت وتأثیر مخصوصى در ظهور استعدادها وتکمیل ملکات انسانى در طىّ منازل وپیمودن مراحل است».( رساله سیر وسلوک، ص 23)
پرسش : آیا شب چهارشنبه به مسجد جمکران رفتن مدرکى دارد؟
پاسخ : مطابق روایت حسن بن مثله جمکرانى، که خدمت حضرت مشرّف شد، ملاقات در شب سهشنبه بوده است. حضرت به او دستور مىدهد که در میان گله جعفر کاشانى بزى است، بر تو است که آن را خریده ودر این موضع ببرى وآن را در شب آینده «شب چهارشنبه» ذبح کنى وگوشت آن را در روز چهارشنبه توزیع نمایى... .( بحارالأنوار، ج 53، ص 232)
از تعبیر ودستور امام (ع) که فرمود: شب چهارشنبه بز را ذبح کن استفاده شده که این شب از ارزش خاصّى برخوردار است، ولذا مخلصین حضرت در این شب مبارک دور هم جمع مىشوند وبا استمداد از خداوند متعال وتوسل به آن حضرت درصدد ذبح نفس اماره خویش برآمده وحاجات خود را از آن حضرت طلب مىکنند.
پرسش : آیا اگر کسى چهل شب چهارشنبه به جمکران مشرّف شود به زیارت آقا نایل مىگردد؟
پاسخ : در مورد مسجد جمکران دلیل خاصّى نداریم که اگر کسى چهل شب چهارشنبه به مسجد جمکران برود به زیارت حضرت مهدى (ع) مشرّف مىشود. ولى این مطلب را مىتوان از راه دیگرى به اثبات رسانید، وآن اینکه: مطابق برخى از روایات عدد چهل اثرى تکوینى در بروز استعدادها وبه فعلیّت رسیدن آنها دارد. حال اگر کسى به نیّت تشرّف به محضر مبارک حضرت بقیة اللَّه الاعظم به این مکان مقدّس شرفیاب شود وجداً از خدا ملاقات را بخواهد. واز طرف دیگر خود را براى ملاقات با آن انسان کامل آماده کند وقابلیّت ملاقات را نیز با اعمال صالحه تحصیل نماید، امید است که به ملاقات آن حضرت شرفیاب گردد، همان گونه که افراد بسیارى به این نتیجه رسیدهاند.
پرسش : اگر امام زمانعلیهالسلام به همه جا احاطه دارد، پس چرا به جمکران مىرویم؟
پاسخ : آرى ما معتقدیم که امام زمان (ع) احاطه علمى دارد وهر کجا که مصلحت ببیند مىرود، ولى مسجد جمکران از ویژگى خاصّى برخوردار است:
اولاً: مطابق روایت حسن بن مثله جمکرانى، این مکان مقدس به امر مبارک امام زمان (ع) ساخته شده وحضرت از مردم خواستهاند تا در این مکان حاضر شده وچهار رکعت نماز با طرز مخصوص آن بخوانند.
ثانیاً: این مکان مقدس در طول قرنها محلّ اجتماع عشّاق ودلسوختگان حضرت است که از اطراف وبلاد مختلف به آن مکان مىآیند، ولذا ما نیز مىتوانیم از برکات آن مکان مقدس بهرهمند شده واز نفوس دیگران نیز استفاده نماییم. ولذا گفتهاند که دست خدا با جماعت است.
ثالثاً: نفس حرکت به سوى محبوب از راه دور براى رسیدن به او آثار وبرکات عجیبى دارد. از یک طرف باعث توجّه بیشتر او به انسان شده واز طرف دیگر انسان را در توجّه بیشتر به آن حضرت ترغیب مىنماید.
پرسش : مسجد سهله چه ارتباطى با حضرت مهدىعلیهالسلام دارد؟
پاسخ : مطابق برخى از روایات این مسجد اقامتگاه شخصى حضرت بقیة اللَّه -ارواحنا فداه- در دوران ظهور خواهد بود.
1 - روزى نزد امام صادق (ع) سخن از مسجد سهله به میان آمد، حضرت فرمود: «اما انّه منزل صاحبنا اذا قام بأهله»؛ «آگاه باشید! همانا آن مکان اقامتگاه صاحب ما است، هنگامى که با اهلش قیام کند.»( کافى، جلد 3، ص 495)
2 - و نیز از حضرت (ع) نقل شده که خطاب به ابوبصیر فرمود: «یا ابامحمّد! کأنّى ارى نزول القائم (ع) فى مسجد السهلة بأهله وعیاله»؛ «اى ابامحمّد! گویا فرود آمدن قائم (ع) را با اهل و عیالش در مسجد سهله با چشم خود مىبینم.»( بحارالأنوار، ج 100، ص 436)
پرسش : در مورد حضور در مسجد سهله چه سفارشى شده است؟
پاسخ : مطابق برخى از روایات، حضور در این مسجد و نماز به جاى آوردن در آن سفارش بسیار شده است:
1 - امام صادق (ع) خطاب به علاء بن رزین فرمود: «در نزدیکى شما مسجدى هست که شما آن را «مسجد سهله» نامیده و ما آن را «مسجد شرى» مىنامیم. آیا در آن مسجد نماز به جا مىآورى؟ علاء گفت: آرى، جانم به فدایت، من در آن جا نماز مىخوانم. آن گاه حضرت فرمود: «ائته، فانّه لم یأته مکروب الاّ فرّج اللَّه کربته - او قال: قضى اللَّه حاجته...»؛ «آن جا برو؛ زیرا هرگز اندوهناکى به آن جا نمىرود جز این که خداوند اندوهش را مىزداید. -یا فرمود: حاجتش را برآورده مىکند-...».( بحارالأنوار، ج 100، ص 437)
2 - و نیز از حضرت صادق (ع) نقل شده که فرمود: «ما من مکروب یأتى مسجد السهلة فیصلّى فیه رکعتین بین العشائین و یدعو اللَّه تعالى الاّ فرّج اللَّه کربه»؛ «هیچ غمزدهاى نیست که به مسجد سهله برود و در آن دو رکعت نماز بین مغرب و عشاء به جاى آورد و خدا را بخواند، جز آن که خداوند غمهایش را زایل مىگرداند.»( وسائل الشیعه، ج 5، ص 266)
3 - و نیز فرمود: «اذا دخلت الکوفه، فأت مسجد السهلة، فصلّ فیه و اسأل اللَّه حاجتک لدینک و دیناک»؛ «هر گاه وارد کوفه شدى به مسجد سهله برو و در آن جا نماز بگذار، آن گاه حاجتهاى مادّى و معنوى خود را از خداوند طلب کن.»( بحارالأنوار، ج 100، ص 434)
پرسش : آیا در مورد حضور در مسجد سهله در شب چهارشنبه مدرکى وجود دارد؟
پاسخ : در مورد حضور در مسجد سهله در شب چهارشنبه، مدرکى از ناحیه اهلبیت (ع) به دست ما نرسیده است، جز این که سید بن طاووس فرموده: «اگر خواستى به مسجد سهله بروى، آن را در میان مغرب و عشاى شب چهارشنبه قرار بده که این وقت از دیگر وقتها برتر است».( مصباح الزائر، ص 105)
محدّث نورى در این مورد مىگوید: «امّا مستند چهل شب همان عمومات است».( النجم الثاقب، ص 845)
مقصود ایشان از عمومات، روایاتى است که بر عدد چهل و عمل چلهگیرى آثار مترتّب کرده است.
نظرات شما عزیزان:
تبادل
لینک هوشمند
آمار
وب سایت:
